Chi Dhatu Roop in Sanskrit | स्वादिगण तथा उभयपदी धातु रूप

नमस्कार दोस्तों, हम यहाँ पर आपके लिए संस्कृत धातु रूप से बने Chi Dhatu Roop in Sanskrit को लेकर प्रस्तुत हुए है। संस्कृत भाषा में वाक्य का निर्माण करने के लिए धातु के रूप बनते है। वाक्य के लिए एक धातु के कई रूप हो सकते है। Chi Dhatu Roop का अर्थ है ‘चुनना, to select’। यह स्वादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी उभयपदी स्वादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- सु, शक् आदि। चि/चिञ् धातु के रूप संस्कृत में परस्मैपद एवं आत्मनेपद दोनों धातुओं में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

Chi Dhatu Roop in Sanskrit

चि/चिञ् धातु के पांच लकार इस प्रकार है

  1. लट् लकार – वर्तमान काल
  2. लोट् लकार – आदेशवाचक
  3. लङ् लकार – भूतकाल
  4. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
  5. लृट् लकार – भविष्यत् काल

धातु के भी दो रूप होते है

  1. परस्मैपद
  2. आत्मनेपद

चि/चिञ् धातु के रूप (Dhatu Roop of Chi) – परस्मैपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुषएकवचन  द्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिनोतिचिनुतःचिन्वन्ति
मध्यम पुरुषचिनोसिचिनुथःचिनुथ
उत्तम पुरुषचिनोमिचिनुवःचिनुमः
Chi Dhatu Roop

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचेष्यतिचेष्यत:चेष्यन्ति
मध्यम पुरुषचेष्यसिचेष्यथ:चेष्यथ
उत्तम पुरुषचेष्यामिचेष्याव:चेष्याम:
Chi Dhatu Roop

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचिनोत्अचिनुताम्अचिन्वन्
मध्यम पुरुषअचिनोःअचिनुतम्अचिनुत
उत्तम पुरुषअचिनवम्अचिनुवअचिनुम
Chi Dhatu Roop

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिनोतुचिनुताम्चिन्वन्तु
मध्यम पुरुषचिनुचिनुतम्चिनुत
उत्तम पुरुषचिनवानिचिनवावचिनवाम
Chi Dhatu Roop

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिनुयात्चिनुयाताम्चिनुया
मध्यम पुरुषचिनुयाःचिनुयातम्चिनुयात
उत्तम पुरुषचिनुयाम्चिनुयावचिनुयाम
Chi Dhatu Roop

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचैषीत्अचैष्टाम्अचैषुः
मध्यम पुरुषअचैषीःअचैष्टम्अचैष्ट
उत्तम पुरुषअचैषम्अचैष्वअचैष्म
Chi Dhatu Roop

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिचायचिच्यतुःचिच्युः
मध्यम पुरुषचिचयिथचिच्यथुःचिच्य
उत्तम पुरुषचिचयचिच्यिवचिच्यिम

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचेताचेतारौचेतार:
मध्यम पुरुषचेतासिचेतास्थ:चेतास्थ
उत्तम पुरुषचेतास्मिचेतास्व:चेतास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचीयात्चीयास्ताम्चीयासुः
मध्यम पुरुषचीयाःचीयास्तम्चीयास्त
उत्तम पुरुषचीयासम्चीयास्वचीयास्म

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचेष्यत्अचेष्यताम्अचेष्यन्
मध्यम पुरुषअचेष्यःअचेष्यतम्अचेष्यत
उत्तम पुरुषअचेष्यम्अचेष्यावअचेष्याम

चि/चिञ् धातु के रूप (Dhatu Roop of Chi) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार (वर्तमान काल, Present Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिनुतेचिन्वातेचिन्वते
मध्यम पुरुषचिनुषेचिन्वाथेचिनुध्वे
उत्तम पुरुषचिन्वेचिनुवहेचिनुमहे

2. लृट् लकार (भविष्यत काल, Future Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचेष्यतेचेष्येतेचेष्यन्ते
मध्यम पुरुषचेष्यसेचेष्येथेचेष्यध्वे
उत्तम पुरुषचेष्येचेष्यावहेचेष्यामहे

3. लङ् लकार (भूतकाल, Past Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचिनुतअचिन्वाताम्अचिन्वत
मध्यम पुरुषअचिनुथाःअचिन्वाथाम्अचिनुध्वम्
उत्तम पुरुषअचिन्विअचिन्वहिअचिन्महि

4. लोट् लकार (आज्ञा के अर्थ में, Imperative Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिनुताम्चिन्वाताम्चिन्वताम्
मध्यम पुरुषचिनुष्वचिन्वाथाम्चिनुध्वम्
उत्तम पुरुषचिनवैचिनवावहैचिनवामहै

5. विधिलिङ् लकार (चाहिए के अर्थ में, Potential Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिन्वीतचिन्वीयाताम्चिन्वीरन्
मध्यम पुरुषचिन्वीथाःचिन्वीयाथाम्चिन्वीध्वम्
उत्तम पुरुषचिन्वीयचिन्वीवहिचिन्वीमहि

6. लुङ् लकार (सामान्य भूतकाल, Perfect Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचेष्टअचेषाताम्अचेषत
मध्यम पुरुषअचेष्ठाःअचेषाथाम्अचेढ्वम्
उत्तम पुरुषअचेषिअचेष्वहिअचेष्महि

7. लिट् लकार (परोक्ष भूतकाल, Past Perfect Tense)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचिच्येचिच्यातेचिच्यिरे
मध्यम पुरुषचिच्यिषेचिच्याथेचिच्यिध्वे
उत्तम पुरुषचिच्येचिच्यिवहेचिच्यिमहे

8. लुट् लकार (अनद्यतन भविष्य काल, First Future Tense of Periphrastic)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचेताचेतारौचेतार:
मध्यम पुरुषचेतासेचेतासाथेचेताध्वे
उत्तम पुरुषचेताहेचेतास्वहेचेतास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार (आशीर्वाद हेतु, Benedictive Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषचेषीष्टचेषीयास्ताम्चेषीरन्
मध्यम पुरुषचेषीष्ठाःचेषीयास्थाम्चेषीढ्वम्
उत्तम पुरुषचेषीयचेषीवहिचेषीमहि

10. लृङ् लकार (हेतुहेतुमद् भविष्य काल, Conditional Mood)

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअचेष्यतअचेष्येताम्अचेष्यन्त
मध्यम पुरुषअचेष्यथाःअचेष्येथाम्अचेष्यध्वम्
उत्तम पुरुषअचेष्येअचेष्यावहिअचेष्यामहि

आपको यह लेख (पोस्ट) कैंसा लगा? हमें कमेंट के माध्यम से अवश्य बताएँ। gk-help.com पर शीघ्र ही आपके कमेंट का जवाब देगी।

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top