Much/Munch Dhatu Roop in Sanskrit | तुदादिगण तथा उभयपदी धातु रूप

Join Our WhatsApp Channel Join Now
Join Our Telegram Channel Join Now

नमस्कार दोस्तों, हम यहाँ पर आपके लिए संस्कृत धातु रूप से बने Much/Munch Dhatu Roop in Sanskrit को लेकर प्रस्तुत हुए है। संस्कृत भाषा में वाक्य का निर्माण करने के लिए धातु के रूप बनते है। वाक्य के लिए एक धातु के कई रूप हो सकते है। मुच्/मुञ्च् धातु का अर्थ है ‘छोड़ना, to leave’। यह तुदादिगण तथा उभयपदी धातु है। सभी तुदादिगण धातु के धातु रूप इसी प्रकार बनते है जैसे- क्षिप्, तुद्, इष्, मिल्, मृ, स्पृश्, प्रछ्/प्रच्‍छ्,विश्, सिच्/सिञ्च आदि। मुञ्च् धातु के रूप संस्कृत में सभी पुरुष एवं वचनों में नीचे दिए गए हैं।

Much Dhatu Roop in Sanskrit

मुच्/मुञ्च् धातु के पांच लकार होते है

  1. लट् लकार – वर्तमान काल
  2. लोट् लकार – आदेशवाचक
  3. लङ् लकार – भूतकाल
  4. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में
  5. लृट् लकार – भविष्यत् काल

मुच्/मुञ्च् धातु के रूप भी दो प्रकार के होते है

  1. परस्मैपद
  2. आत्मनेपद

मुच्/मुञ्च् धातु के रूप (Dhatu Roop of Much/Munch) – परस्मैपद

1 . लट् लकार – वर्तमान काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चतिमुञ्चतःमुञ्चन्ति
मध्यम पुरुषमुञ्चसिमुञ्चथःमुञ्चथ
उत्तम पुरुषमुञ्चामिमुञ्चावःमुञ्चामः
Munch Dhatu Roop

2. लृट् लकार – भविष्यत काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमोक्ष्यतिमोक्ष्यत:मोक्ष्यन्ति
मध्यम पुरुषमोक्ष्यसिमोक्ष्यथ:मोक्ष्यथ
उत्तम पुरुषमोक्ष्यामिमोक्ष्याव:मोक्ष्याम:
Munch Dhatu Roop

3. लङ् लकार – भूतकाल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमुञ्चत्अमुञ्चताम्अमुञ्चन्
मध्यम पुरुषअमुञ्चःअमुञ्चतम्अमुञ्चत
उत्तम पुरुषअमुञ्चम्अमुञ्चावअमुञ्चाम
Munch Dhatu Roop

4. लोट् लकार – आज्ञा के अर्थ में

पुरुषएकवचन   द्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चतुमुञ्चताम्मुञ्चन्तु
मध्यम पुरुषमुञ्चमुञ्चतम्मुञ्चत
उत्तम पुरुषमुञ्चानिमुञ्चावमुञ्चाम
Munch Dhatu Roop

5. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चेत्मुञ्चेताम्मुञ्चेयुः
मध्यम पुरुषमुञ्चेःमुञ्चेतम्मुञ्चेत
उत्तम पुरुषमुञ्चेयम्मुञ्चेवमुञ्चेम
Munch Dhatu Roop

6. लुङ् लकार – सामान्य भूतकाल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमुचत्अमुचताम्अमुचन्
मध्यम पुरुषअमुचःअमुचतम्अमुचत
उत्तम पुरुषअमुचम्अमुचावअमुचाम
Munch Dhatu Roop

7. लिट् लकार – परोक्ष भूतकाल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुमोचमुमुचतुःमुमुचुः
मध्यम पुरुषमुमोचिथमुमुचथुःमुमुच
उत्तम पुरुषमुमोचमुमुचिवमुमुचिम

8. लुट् लकार – अनद्यतन भविष्य काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमोक्तामोक्तारौमोक्तार:
मध्यम पुरुषमोक्तासिमोक्तास्थ:मोक्तास्थ
उत्तम पुरुषमोक्तास्मिमोक्तास्व:मोक्तास्म:

9. आशिर्लिङ् लकार – आशीर्वाद हेतु

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुच्यात्मुच्यास्ताम्मुच्यासुः
मध्यम पुरुषमुच्याःमुच्यास्तम्मुच्यास्त
उत्तम पुरुषमुच्यासम्मुच्यास्वमुच्यास्म

10. लृङ् लकार – हेतुहेतुमद् भविष्य काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमोक्ष्यत्अमोक्ष्यताम्अमोक्ष्यन्
मध्यम पुरुषअमोक्ष्यःअमोक्ष्यतम्अमोक्ष्यत
उत्तम पुरुषअमोक्ष्यम्अमोक्ष्यावअमोक्ष्याम

मुच्/मुञ्च् धातु के रूप (Dhatu Roop of Much/Munch) – आत्मनेपद

1 . लट् लकार – वर्तमान काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चतेमुञ्चेतेमुञ्चन्ते
मध्यम पुरुषमुञ्चसेमुञ्चेथेमुञ्चध्वे
उत्तम पुरुषमुञ्चेमुञ्चावहेमुञ्चामहे

2. लृट् लकार – भविष्यत काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमोक्ष्यतेमोक्ष्येतेमोक्ष्यन्ते
मध्यम पुरुषमोक्ष्यसेमोक्ष्येथेमोक्ष्यध्वे
उत्तम पुरुषमोक्ष्येमोक्ष्यावहेमोक्ष्यामहे

3. लङ् लकार – भूतकाल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमुञ्चतअमुञ्चेताम्अमुञ्चन्त
मध्यम पुरुषअमुञ्चथाःअमुञ्चेथाम्अमुञ्चध्वम्
उत्तम पुरुषअमुञ्चेअमुञ्चावहिअमुञ्चामहि

4. लोट् लकार – आज्ञा के अर्थ में

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चताम्मुञ्चेताम्मुञ्चन्ताम्
मध्यम पुरुषमुञ्चस्वमुञ्चेथाम्मुञ्चध्वम्
उत्तम पुरुषमुञ्चैमुञ्चावहैमुञ्चामहै

5. विधिलिङ् लकार – चाहिए के अर्थ में

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुञ्चेतमुञ्चेयाताम्मुञ्चेरन्
मध्यम पुरुषमुञ्चेथाःमुञ्चेयाथाम्मुञ्चेध्वम्
उत्तम पुरुषमुञ्चेयमुञ्चेवहिमुञ्चेमहि

6. लुङ् लकार – सामान्य भूतकाल

पुरुषएकवचन    द्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमुक्तअमुक्षाताम्अमुक्षत
मध्यम पुरुषअमुक्थाःअमुक्षाथाम्अमुग्ध्वम्
उत्तम पुरुषअमुक्षिअमुक्ष्वहिअमुक्ष्महि

7. लिट् लकार – परोक्ष भूतकाल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुमुचेमुमुचातेमुमुचिरे
मध्यम पुरुषमुमुचिषेमुमुचाथेमुमुचिध्वे
उत्तम पुरुषमुमुचेमुमुचिवहेमुमुचिमहे

8. लुट् लकार – अनद्यतन भविष्य काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमोक्तामोक्तारौमोक्तार:
मध्यम पुरुषमोक्तासेमोक्तासाथेमोक्ताध्वे
उत्तम पुरुषमोक्ताहेमोक्तास्वहेमोक्तास्महे

9. आशिर्लिङ् लकार – आशीर्वाद हेतु

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषमुक्षीष्टमुक्षीयास्ताम्मुक्षीरन्
मध्यम पुरुषमुक्षीष्ठाःमुक्षीयास्थाम्मुक्षीध्वम्
उत्तम पुरुषमुक्षीयमुक्षीवहिमुक्षीमहि

10. लृङ् लकार – हेतुहेतुमद् भविष्य काल

पुरुषएकवचनद्विवचनबहुवचन
प्रथम पुरुषअमोक्ष्यतअमोक्ष्येताम्अमोक्ष्यन्त
मध्यम पुरुषअमोक्ष्यथाःअमोक्ष्येथाम्अमोक्ष्यध्वम्
उत्तम पुरुषअमोक्ष्येअमोक्ष्यावहिअमोक्ष्यामहि

आपको यह लेख (पोस्ट) कैंसा लगा? हमें कमेंट के माध्यम से अवश्य बताएँ। gk-help.com पर शीघ्र ही आपके कमेंट का जवाब देगी।

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top